Η τεχνολογία αρωγός στην αλλαγή παραδείγματος για την ανθρώπινη δραστηριότητα
Κατά τον 21ο αιώνα σηματοδοτήθηκε μια σημαντική αλλαγή παραδείγματος αναφορικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη και την κυκλική οικονομία, με γνώμονα τις πρωτοποριακές και καινοτόμες τεχνολογικές εξελίξεις. Στο παρόν άρθρο διερευνάται ο βαθμός κατά τον οποίο η τεχνολογία έχει συμβάλλει στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και της κυκλικής οικονομίας, με έμφαση στις πρακτικές εφαρμογές των τεχνολογικών καινοτομιών αυτών σε συνήθεις διαδικασίες της σύγχρονης δραστηριότητας του ανθρώπου. Η σύντομη ανάλυση η οποία ακολουθεί δομείται στα πλαίσια μιας συνοπτικής και περιεκτικής ανασκόπησης της σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας, αποτυπώνοντας μια αισιόδοξη προοπτική για το μέλλον της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας ως αξιακής φιλοσοφίας για τον άνθρωπο.
Η αειφόρος ανάπτυξη και η κυκλική οικονομία η βάση αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών προκλήσεων
Η αειφόρος ανάπτυξη και η κυκλική οικονομία έχουν αναδειχθεί ως κρίσιμα παραδείγματα ενόψει των σύγχρονων κλιμακούμενων περιβαλλοντικών προκλήσεων. Οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (SDGs) υπογραμμίζουν την ανάγκη εξεύρεσης καινοτόμων λύσεων για την επίτευξη οικονομικής ανάπτυξης, κοινωνικής ένταξης και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας (Ηνωμένα Έθνη, 2015). Ταυτόχρονα, το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας προωθεί την αποδοτικότητα των πόρων και τη μείωση των αποβλήτων, προσφέροντας μια βιώσιμη πορεία προς τη βιωσιμότητα (Geissdoerfer et al., 2017). Οι πρωτοποριακές τεχνολογίες διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο σε αυτή τη μετάβαση από το κατεστημένο τρόπο σκέψης των ανθρώπων προς μια νέα λογική “πολυπαραγοντικής περιβαλλοντικής συνεκτίμησης” ως προς τον σχεδιασμό και την παραγωγή προϊόντων, εγκαθιδρύοντας ουσιαστικά τον δομικό μετασχηματισμό του κατεστημένου μοντέλου βιομηχανοποιημένης παραγωγής, ώστε να καταστεί εφικτή η εξεύρεση ουσιωδών και αποτελεσματικών λύσεων στις πολύπλοκες επιπτώσεις οι οποίες παρατηρούνται στο φυσικό περιβάλλον, ως αποτέλεσμα του ανθρώπινου αποτυπώματος και της κλιματικής αλλαγής.
Οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (SDGs), (Πηγή: UN. (2023). Sustainable Development Goals, Διαθέσιμο στο: https://www.un.org/sustainabledevelopment/blog/2015/12/sustainable-development-goals-kick-off-with-start-of-new-year/#)
Τεχνολογικές Καινοτομίες στη Βιώσιμη Ανάπτυξη
Οι τεχνολογικές καινοτομίες έχουν συμβάλει σημαντικά στη βιώσιμη ανάπτυξη σε διάφορους τομείς. Για παράδειγμα, οι τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως τα ηλιακά φωτοβολταϊκά και οι ανεμογεννήτριες, έχουν φέρει επανάσταση στον ενεργειακό τομέα, μειώνοντας την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα και μετριάζοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Οι πραγματικές εφαρμογές αυτών των τεχνολογιών παρατηρούνται με αξιοσημείωτο τρόπο σε χώρες όπως η Γερμανία και η Κίνα, οι οποίες πρωτοστατούν στον κόσμο στην παραγωγή και χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (Creutzig et al., 2017). Ομοίως, οι τεχνολογίες γεωργίας ακριβείας, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων τηλεπισκόπησης και των Γεωγραφικών Πληροφοριακών Συστημάτων (GIS), έχουν βελτιώσει την αγροτική παραγωγικότητα, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Εταιρείες όπως η John Deere ενσωματώνουν αυτές τις τεχνολογίες στα μηχανήματα τους, επιτρέποντας πιο αποτελεσματική χρήση των πόρων στη γεωργία (Liakos et al., 2018).
Τεχνολογίες γεωργίας ακριβείας, (Πηγή: DNV. (2023). Precision Agriculture, Ανακτήθηκε από: https://www.dnv.com/to2030/technology/precision-agriculture.html)
Τεχνολογία και Κυκλική Οικονομία
Στον τομέα της κυκλικής οικονομίας, οι τεχνολογίες διευκολύνουν την ανάκτηση πόρων και τη μείωση των απορριμμάτων. Προηγμένες τεχνολογίες ανακύκλωσης, όπως αυτές που εισήγαγαν οι Zabihi et al. (2020), επιτρέπουν την ανάκτηση πολύτιμων υλικών από απόβλητα, μειώνοντας την ανάγκη για την εξόρυξη νέων πόρων. Εταιρείες όπως η Veolia και η TerraCycle χρησιμοποιούν αυτές τις τεχνολογίες για την ανακύκλωση μεγάλης ποικιλίας υλικών, από πλαστικά έως ηλεκτρονικά. Επιπλέον, οι ψηφιακές τεχνολογίες, όπως το Internet of Things (IoT) και το blockchain, ενισχύουν την ιχνηλασιμότητα και τη διαφάνεια στις αλυσίδες εφοδιασμού, προωθώντας την κυκλικότητα και σε αυτόν τον τομέα της δραστηριότητας του ανθρώπου. Το blockchain Food Trust της IBM αποτελεί ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της λογικής αυτής, παρέχοντας διαφάνεια στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, όπου τα προϊόντα είναι πλέον δυνατόν να ιχνηλατηθούν με εξαιρετική ακρίβεια από το αγρόκτημα έως το τραπέζι των καταναλωτών (Kouhizadeh and Sarkis, 2018).
Πρακτικές Εφαρμογές της χρήσης της Τεχνολογίας στη Βιώσιμη Ανάπτυξη
Αρκετές πρακτικές εφαρμογές αποτελούν παραδείγματα του ρόλου και της συμβολής της τεχνολογίας στη βιώσιμη ανάπτυξη και την κυκλική οικονομία. Για παράδειγμα, τα ηλεκτρικά οχήματα και οι λύσεις αποθήκευσης ενέργειας της Tesla Inc. καταδεικνύουν τις δυνατότητες των τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην απαλλαγή του περιβάλλοντος από τις ρυπογόνες εκπομπές άνθρακα του τομέα των μεταφορών (Nykvist and Nilsson, 2015). Ομοίως, το πρόγραμμα Circular Economy 100 του Ιδρύματος Ellen MacArthur περιλαμβάνει έναν κατάλογο από καινοτόμες επιχειρήσεις οι οποίες χρησιμοποιούν αρχές κυκλικής οικονομίας με τη χρήση της τεχνολογίας. Εταιρείες όπως η Google και η Philips αποτελούν μέρος αυτού του προγράμματος, εφαρμόζοντας αρχές κυκλικής οικονομίας στις δραστηριότητές τους (Ίδρυμα Ellen MacArthur, 2020).
To «Gigafactory» εργοστάσιο – Εγκατάσταση παραγωγής ενέργειας της Tesla ισχύος 70 MW στη πόλη Reno της πολιτείας Nevada των Η.Π.Α., (Πηγή: Plugitin Solar. (2018). Tesla’s Gigafactory, Διαθέσιμο στο: https://www.plugitinsolar.com/single-post/2018/12/17/tesla-e2-80-99s-gigafactory-and-a-70-megawatt-solar-farm)
Βιώσιμης ανάπτυξη και κυκλική οικονομία: το μέλλον της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας;
Η διασύνδεση τεχνολογίας, βιώσιμης ανάπτυξης και κυκλικής οικονομίας προσφέρει μια αισιόδοξη προοπτική για το μέλλον της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Καθώς οι τεχνολογικές καινοτομίες συνεχίζουν να εξελίσσονται, αναδεικνύεται για την ανθρωπότητα η υπόσχεση της αντιμετώπισης των πιεστικών περιβαλλοντικών προκλήσεων τις οποίες δημιουργεί το αποτύπωμα της ανθρώπινης δραστηριότητας, μέσα από την προώθηση μιας περισσότερο βιώσιμης και κυκλικής οικονομίας.
Πηγές:
Creutzig, F., Agoston, P., Goldschmidt, J. C., Luderer, G., Nemet, G., & Pietzcker, R. C. (2017). The underestimated potential of solar energy to mitigate climate change. Nature Energy, 2(9), 17140. https://doi.org/10.1038/nenergy.2017.140
Ellen MacArthur Foundation. (2020). Circular Economy 100. Retrieved from https://www.ellenmacarthurfoundation.org/programmes/business/ce100
Geissdoerfer, M., Savaget, P., Bocken, N. M. P., & Hultink, E. J. (2017). The Circular Economy – A new sustainability paradigm?. Journal of Cleaner Production, 143, 757-768. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2016.12.048
Kouhizadeh, M., & Sarkis, J. (2018). Blockchain practices, potentials, and perspectives in greening supply chains. Sustainability, 10(10), 3652. https://doi.org/10.3390/su10103652
Liakos, K. G., Busato, P., Moshou, D., Pearson, S., & Bochtis, D. (2018). Machine learning in agriculture: A review. Sensors, 18(8), 2674. https://doi.org/10.3390/s18082674
Nykvist, B., & Nilsson, M. (2015). Rapidly falling costs of battery packs for electric vehicles. Nature Climate Change, 5(4), 329-332. https://doi.org/10.1038/nclimate2564
United Nations. (2015). Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. Retrieved from https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformingourworld
Zabihi, O., Cox, M., Pethrick, R. A., & Rhoney, I. (2020). A Sustainable Approach to the Low-Cost Recycling of Waste Glass Fibres Composites towards Circular Economy. Sustainability, 12(2), 641. https://doi.org/10.3390/su12020641
Ηνωμένα Έθνη, 2015. Μεταμορφώνοντας τον κόσμο μας: η ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformingourworld
